Η έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής» θα διαρκέσει από τις 3 Νοεμβρίου 2022 έως τις 31 Οκτωβρίου 2023 και περιλαμβάνει τις 15 αυτές πρώτες αρχαιότητες. Η έκθεση παρουσιάζει σπάνια εκθέματα που παρέχουν νέα δεδομένα στις γνώσεις μας για την πρωτοκυκλαδική τέχνη. Ανάμεσα σε αυτά περιλαμβάνονται και τύποι που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μοναδικοί, είτε στο σύνολο είτε στα επιμέρους μορφολογικά χαρακτηριστικά τους, καθώς δεν εντοπίζονται ξανά ανάμεσα στα μέχρι τώρα γνωστά έργα της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου.
Ειδικότερα, περιλαμβάνονται δέκα μαρμάρινα ειδώλια και πέντε αγγεία κατασκευασμένα από μάρμαρο, στεατίτη και πηλό, που καλύπτουν ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα, από τους χρόνους της Νεότερης Νεολιθικής έως και εκείνους της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (περ. 5300 – 2400/2300 π.Χ.). Τα ειδώλια αναπαριστούν αποκλειστικά τη γυναικεία μορφή ανήκοντας σε τύπους και παραλλαγές που αντιστοιχούν στους τεχνοτροπικούς ρυθμούς της κάθε περιόδου (σχηματικά, προκανονικά, κανονικά), ενώ τα αγγεία αντιπροσωπεύουν μερικούς από τους χαρακτηριστικότερους τύπους σκευών ολόκληρης της Πρωτοκυκλαδικής περιόδου.
Όπως δήλωσε η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Κασσάνδρα Μαρινοπούλου: «Μια εξαιρετική και εν πολλοίς άγνωστη συλλογή κυκλαδικών αρχαιοτήτων του Αμερικανού συλλέκτη Leonard N. Stern, με σπάνια και μοναδικά έργα, παίρνει σταδιακά τον δρόμο της επιστροφής στην πατρίδα. Είναι μια ιστορική στιγμή. Για τη χώρα μας, για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης αλλά και για μένα προσωπικά, καθώς συμμετέχουμε σε μία χωρίς προηγούμενο συνεργασία με το Ελληνικό Κράτος και το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, συμβάλλοντας έτσι στην επιστροφή των 161 κυκλαδικών αριστουργημάτων και ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή και άλλων αρχαιοτήτων στο μέλλον. H διάδοση και προβολή του Κυκλαδικού και του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού διεθνώς ήταν και είναι ο σκοπός του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Αισθάνομαι πολύ περήφανη γιατί ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται τώρα στο έπακρον, τόσο με την παρούσα έκθεση των 15 πρώτων αρχαιοτήτων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όσο και με αυτές που θα ακολουθήσουν κατόπιν στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ. Στην επίτευξη του σκοπού αυτού εντάσσεται, ασφαλώς, και η περαιτέρω συνεργασία που ανοίγεται με το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και το ΜΕΤ, μέσω της οποίας θα δοθεί η δυνατότητα μελέτης του κυκλαδικού πολιτισμού, αναλύσεων και επιστημονικών συνεργασιών σε διάφορα επίπεδα έρευνας.»
Όπως δήλωσε ο Διευθυντής του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης Max Hollein (Μαξ Χόλλαϊν): «Η αποστολή του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης είναι να δώσει τη δυνατότητα στο κοινό να απολαύσει και να μελετήσει την τέχνη. Είμαστε ενθουσιασμένοι για αυτή την ιστορική συνεργασία με την Ελλάδα, η οποία φέρνει μόνιμα και για πρώτη φορά μια σημαντική συλλογή κυκλαδικών αρχαιοτήτων στη δημόσια σφαίρα. Η συμφωνία αυτή βασίζεται στη μακρά και γόνιμη συνεργασία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης. Είμαστε ευτυχείς για τον ρόλο που διαδραματίζουμε σε μια συμφωνία προς όφελος των επισκεπτών και των μελετητών των μελλοντικών γενεών. Είμαστε βαθύτατα ευγνώμονες προς τον Leonard N. Stern, ο οποίος υποστηρίζει έμπρακτα το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη μελέτη αυτών των αριστουργηματικών έργων και του σχετικού αρχειακού υλικού, γεγονός που θα μας επιτρέψει την εις βάθος καταγραφή και δημοσίευση της συλλογής. Επιπλέον, είμαστε ενθουσιασμένοι που ολόκληρη η συλλογή των 161 αρχαιοτήτων πρόκειται να παρουσιαστεί στο μουσείο το 2024, στο πλαίσιο μακροχρόνιου δανεισμού. Το Μητροπολιτικό Μουσείο ευχαριστεί θερμά την Ελλάδα και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για τη στενή συνεργασίa. Προσβλέπουμε στη συνέχιση των διαβουλεύσεών μας σχετικά με την μελλοντική μας επιστημονική συνεργασία. Όλοι μας επωφελούμαστε από τη δημόσια έκθεση της τέχνης.»
Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις χρονολογικές ενότητες που αναπτύσσονται σε ισάριθμες αίθουσες του Μεγάρου Σταθάτου και περιλαμβάνουν έργα που ταξινομούνται με βάση τα τυπολογικά τους κριτήρια και τις παραδοχές της έρευνας για τη χρονολογική αντιστοίχιση του κάθε τύπου. Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει περίτεχνα και σπάνια αγγεία και ειδώλια κυρίως της Πρωτοκυκλαδικής Ι περιόδου (περ. 3200 – 2800 π.Χ.), καθώς και ένα νεολιθικό ειδώλιο, ώστε να γίνει αντιληπτή η καταγωγή των πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων από τη νεολιθική ειδωλοπλαστική. Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται αρχαιότητες της Μεταβατικής Πρωτοκυκλαδικής Ι/ΙΙ περιόδου (περ. 2800 – 2700 π.Χ.). Μορφές προδρομικές που προαναγγέλλουν τις ολοκληρωμένες φόρμες της επόμενης περιόδου, καθώς δύο αγγεία από λίθο και πηλό που ανήκουν σε ιδιαίτερες κατηγορίες της πρωτοκυκλαδικής τέχνης περιλαμβάνονται στην ενότητα αυτή. Τέλος, η τρίτη ενότητα περιλαμβάνει ειδώλια του λεγόμενου κανονικού τύπου της παραλλαγής Σπεδού, της πλέον διαδεδομένης και πολυάριθμης της Πρωτοκυκλαδικής ΙΙ περιόδου (περ. 2700 – 2400/2300 π.Χ.), καθώς και μια μαρμάρινη προχυτική φιάλη.
Η κεντρική ιδέα και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της έκθεσης έγιναν από την KOIS Associated Architects. Bασικός στόχος της μελέτης ήταν η δημιουργία ισορροπίας μεταξύ των αρχαιοτήτων και του νεοκλασικού κτιρίου του Μεγάρου Σταθάτου, δύο ασύνδετα μεταξύ τους στοιχεία. Αναζητώντας τον κοινό τόπο που θα δημιουργήσει την ατμόσφαιρα συνύπαρξής τους, οι αίθουσες του Μεγάρου Σταθάτου με τους διάκοσμους καλύφθηκαν από μια υφασμάτινη διαφάνεια που φιλτράρει το φως και αποδυνάμωνει την ύπαρξη τους. Έτσι το ύφασμα γίνεται ένα φίλτρο για τη θέαση του κτιρίου και παράλληλα, ένα φόντο για την παρουσίαση των εκθεμάτων.
Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος επιστημονικός κατάλογος 180 σελίδων που περιλαμβάνει εισαγωγικό κείμενο για τον πολιτισμό των Κυκλάδων της 3ης χιλιετίας π.Χ., καθώς και λεπτομερή, τεκμηριωμένη παρουσίαση των δεκαπέντε κυκλαδικών αρχαιοτήτων, μαζί με μοναδικές φωτογραφίες των ίδιων των εκθεμάτων αλλά και του κυκλαδικού τοπίου.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΩΤΟΚΥΚΛΑΔΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
Η φύση και η σημασία του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού δεν είναι εύκολο να προσδιοριστούν. Αναπτύχθηκε στα νησιά των Κυκλάδων, στο κεντρικό Αιγαίο, κατά την 3η χιλιετία π.Χ. Η απουσία γραφής, αλλά και το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός των αντικειμένων αυτών δεν ήρθε στο φως μέσα από συστηματικές ανασκαφές, αφήνουν ανοικτή την έρευνα για τη σημασία και τον προορισμό τους. Τα τέχνεργα όμως αυτά των νησιωτικών κοινοτήτων και ιδιαίτερα τα μαρμάρινα ειδώλια, ανοίγουν τον δρόμο για μια αποτελεσματικότερη θεώρηση των κοινωνιών της εποχής.
Δείγματα ενός πολιτισμού στο κέντρο του οποίου βρισκόταν ο ίδιος ο άνθρωπος, αποδίδουν κατά κανόνα γυμνές γυναικείες μορφές και αποτελούν την πιο χαρακτηριστική δημιουργία της πρωτοκυκλαδικής τέχνης. Παρά την αφαιρετικότητα και την απλότητα που τις χαρακτηρίζει, οι μορφές αυτές διατήρησαν το ουσιώδες και στάθηκαν η σπουδαιότερη πηγή έμπνευσης για σημαντικούς καλλιτέχνες του Μοντερνισμού.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης είναι νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, το οποίο εκ του καταστατικού του δεν λαμβάνει κρατική επιχορήγηση, εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και οι συλλογές του ανήκουν στο Ελληνικό Κράτος.
Το Μουσείο εστιάζει στην προβολή των αρχαίων πολιτισμών του Αιγαίου και της Κύπρου, με ιδιαίτερη έμφαση στην πρωτοκυκλαδική τέχνη της 3ης π.Χ. χιλιετίας. Οι μόνιμες συλλογές του περιλαμβάνουν 3.000 αντικείμενα Κυκλαδικής, Αρχαίας Ελληνικής και Αρχαίας Κυπριακής Τέχνης, μάρτυρες των πολιτισμών που άνθισαν στον χώρο του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου από την 4η π.Χ. χιλιετία έως περίπου τον 6ο αιώνα μ.Χ. Αποστολή του Μουσείου είναι η προβολή των πολιτισμών του Αιγαίου (από το 4.000 π.Χ.) και η διάδοση της τέχνης μέχρι τους σύγχρονους δημιουργούς, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Το Μουσείο είναι ένας χώρος διαλόγου μεταξύ διαφορετικών ομάδων με σκοπό την εκπαίδευση, την έρευνα και την ψυχαγωγία.
«Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής»
Διάρκεια: 3 Νοεμβρίου 2022 – 31 Οκτωβρίου 2023
Γενική είσοδος:12€
Είσοδος μόνο στην έκθεση: 6€
Ελεύθερη είσοδος για τους Φίλους του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-17.00, Πέμπτη: 10.00-20.00, Κυριακή: 11.00-17.00, Τρίτη: Κλειστό
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Μέγαρο Σταθάτου. Βασιλίσσης Σοφίας & Ηροδότου 1
106 74, Αθήνα
Τηλ.: (+30) 210 7228321-3
www.cycladic.gr
Facebook: CycladicArtMuseum
Instagram: Cycladic_museum