Σε μια δυστοπική Ιαπωνία το κυβερνητικό πρόγραμμα «Πλάνο 75» παροτρύνει τους ηλικιωμένους πολίτες άνω των 75, να επιλέξουν οικειοθελώς την ευθανασία, ως λύση στο πρόβλημα μιας ολοένα και πιο γερασμένης κοινωνίας, στην οποία συνεχώς αυξάνονται τα εγκλήματα μίσους με θύματα γέρους.
Μια ηλικιωμένη γυναίκα με περιορισμένα μέσα επιβίωσης, ένας πραγματιστής «πωλητής» του Πλάνου 75 και μια νεαρή εργαζόμενη από τις Φιλιππίνες αντιμετωπίζουν διλήμματα ζωής και θανάτου. Μια υπόκωφα ανατρεπτική και ταυτόχρονα παγερή ματιά σε μια στυγνή μελλοντική κοινωνία, που ξεσκεπάζει την ομορφιά και την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ζωής, πίσω από τη βιτρίνα της φιλαγαθίας.
Με σπάνια διορατικότητα, διεισδυτικότητα και ευαισθησία, η σκηνοθέτρια αναπαριστά μια (διόλου απίθανη) δυστοπία, όπου η τρίτη ηλικία αντιμετωπίζεται απάνθρωπα και η ανθρώπινη ζωή δεν νοείται ως τίποτα παραπάνω από ένα εμπόρευμα.
Ένα μάθημα ουμανισμού κι ένα σχόλιο γύρω από το πώς αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες το δικαίωμα των υπερηλίκων σε μια αξιοπρεπή ζωή -και για το πόσο ακριβό έχουν κάνει αυτό το δικαίωμα. Στην ταινία άλλωστε το δικαίωμα επιλογής των ηλικιωμένων είναι επιφανειακό –στην πραγματικότητα η ανάγκη είναι που τους οδηγεί στην απόφαση να κάνουν ευθανασία.
Στο Πλάνο 75 η νεοφιλελεύθερη ιαπωνική κοινωνία επιδιώκει να «ξαλαφρώσει» από το βάρος των γέρων που εμποδίζουν την οικονομική της ανάπτυξη και παραγωγικότητα, έτσι αυτοί καταλήγουν να θεωρούν χρέος τους το να πεθάνουν. Στην Ιαπωνία άλλωστε η έννοια της αυτοθυσίας και του χρέους είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη, και, όπως λέει η γιαπωνέζα σκηνοθέτης, «στην ταινία το κράτος το εκμεταλλεύεται αυτό με ένα απάνθρωπο σύστημα». Ταυτόχρονα, «οι δεσμοί της οικογένειας στην χώρα έχουν πάψει να είναι τόσο ισχυροί τα τελευταία χρόνια, οδηγώντας σε μια κοινωνία απάθειας, χωρίς ενσυναίσθηση».
Στο φιλμ, όλα γίνονται με μια εντυπωσιακή ευγένεια και κομψότητα που κάνει το κρατικό αυτό έγκλημα πιο τρομακτικό.
«Στην Ιαπωνία σήμερα, μπορεί να μην εφαρμόζεται το Πλάνο 75, αλλά όλα όσα δείχνουμε στην ταινία είναι αληθινά, όπως ας πούμε το ότι τόσοι ηλικιωμένοι είναι υποχρεωμένοι να δουλέψουν λόγω της ανασφάλειας που τους προκαλεί το σύστημα συνταξιοδότησης, το ότι δυσκολεύονται να βρουν ένα σπίτι να ζήσουν και ότι νοιώθουν στο περιθώριο της κοινωνίας. Εξαιτίας ενός αισθήματος ντροπής διστάζουν να απευθυνθούν στην πρόνοια και όλη αυτή η πίεση τους κάνει να νοιώθουν άχρηστοι, ένα βάρος για την οικογένειά τους, τους φίλους τους και την κοινωνία».
Οι Ιάπωνες έχουν μια έμφυτη αξιοπρέπεια, «και καθώς τα μίντια προβάλλουν πολύ αυτόν τον φόβο για μια κοινωνία που γερνάει, η ανησυχία των ανθρώπων αυξάνεται. Ακόμα και οι νέοι ανησυχούν για τη ζωή τους μετά την συνταξιοδότηση. Τα μηνύματα της κυβέρνησης προς τον κόσμο είναι «βοήθησε μόνος σου τον εαυτό σου».
Στην ταινία «θέλησα να δείξω μια κοινωνία που βάζει σε προτεραιότητα την οικονομία και την παραγωγικότητα έναντι της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Όμως το να εξαλείφεις τους «αντιπαραγωγικούς», είναι μια έννοια πολύ κοντά σε αυτή του φασισμού»….
Μια αξέχαστη ιστορία ζωής και θανάτου κι ένα από τα πιο εντυπωσιακά ντεμπούτα των τελευταίων χρόνων…
Η Τσι Χαγιακάουα γεννήθηκε στο Τόκιο και σπούδασε φωτογραφία στη Σχολή Εικαστικών Τεχνών της Νέας Υόρκης. Το 2018 γύρισε το Πλάνο 75 σε μια πρώτη, μικρού μήκους εκδοχή που αποτέλεσε το πρώτο μέρος της σπονδυλωτής ταινίας Ten Years Japan με παραγωγό τον διεθνώς αναγνωρισμένο σκηνοθέτη Χιροκάζου Κόρε-έντα. Το Ten Years Japan έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ της Μπουσάν το 2018, βρήκε διανομή στους κινηματογράφους και προβλήθηκε σε πολυάριθμα φεστιβάλ ανά την υφήλιο.