ΤΟ ΕΡΓΟ ΩΣ ανθρώπινη ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Ποιος άλλωστε αφιέρωσε λίγο χρόνο να ρωτήσει τα εκθέματα ενός μουσείου, ποιοι ήταν πραγματικά και γιατί βρέθηκαν να στέκονται αμίλητοι μπροστά μας; Τι απάντηση θα λάβει αυτός που θα ρωτήσει για εμάς στο μέλλον;
Γλυκίσματα, γαλοπούλα ψητή και μηλόπιτα, κρασί, βότκα, ξινόγαλα, τσάι, κονιάκ, σοκολατάκια, σαμπάνια, ένας καφές· κομμένα χέρια, πορτοκάλια, αδιέξοδα, πλαστικά λουλούδια, ένα μεταχειρισμένο ηλεκτρικό πιάνο, πορτρέτα – ρέπλικες. Το μουσείο σύντομα θα κλείσει. Περιηγηθείτε με δική σας ευθύνη, και αν ποτέ το μουσείο ξανανοίξει, σας προτείνουμε να μην αποχωρήσετε και να διεκδικήσετε τη θέση που σας ανήκει δικαιωματικά. Μόνο έτσι δεν θα πάψουν κάποτε να μας θυμούνται και εμάς, δεν θα μας ξεχάσουν.
Οι “Τρεις Αδελφές”, βέβαια, θα ζήσουν και θα μεγαλώσουν σαν τα ψηλά βουνά. Αυτά τα βουνά που ονειρεύονται να περπατήσουν στο σχήμα των μεγάλων δρόμων. Όσοι θα στέκονται μπροστά στην προθήκη των Τριών Αδελφών, θα βλέπουν πάντα τις υψηλότερες ιδέες που σκέφτηκε ποτέ ανθρώπινος νους, θα τις κοιτούν και θα ονειρεύονται την αιωνιότητα, θα αναζητούν σε αυτές το νόημα της ζωής και την πηγή της ευτυχίας. Βέβαια οι ίδιες δεν είναι παρά ένα μίγμα χώματος και πέτρας, που στέκει ίδιο κι απαράλλαχτο, βαρετό και ακίνητο εις τους αιώνας των αιώνων. Αλλά αυτό δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Είναι γνωστό, άλλωστε, πως όταν θέλεις κάτι να πάψει να είναι ζωντανό, πρέπει να το θαυμάσεις.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
Κι αν θέλεις να μιλήσουμε για πράγματα μεγάλα / πρέπει να υψώσουμε δεόντως του ονείρου μας τη σκάλα / Κι αν θέλεις να μιλήσουμε για πράγματα γελοία / πρέπει να ενώσουμε κρεβάτια μαξιλάρια και κρανία
Σαν σήμερα, ακριβώς πριν είκοσι χρόνια, τέλη Δεκεμβρίου, είδα για πρώτη φορά τις «Τρεις Αδερφές» του Τσέχοφ. Έκανε πολύ κρύο κι εγώ πήγαινα ακόμα σχολείο. Νόμιζα πως δεν θα έβλεπα ποτέ πιο αριστουργηματική παράσταση κι ο κολλητός μου είχε ερωτευτεί την ηθοποιό που έπαιζε την Ιρίνα. Όμως πέρασαν είκοσι χρόνια από τότε κι η ανάμνηση αυτή δεν ελαφραίνει πια τόσο πολύ την ψυχή μου, εγώ είμαι ντυμένη στα μαύρα και το ρολόι μου μετράει αντίστροφα, κάθε μέρα όλο και πιο γρήγορα. Γιατί να τα θυμάμαι όλα αυτά!...
Και κάπου εδώ, τελειώνει και η όποια ορθόδοξη σχέση μου με το έργο. Ξέρω πια πώς τελειώνει , το είδα έκτοτε ξανά και ξανά, διάβασα πάλι και πάλι για τη ρώσικη ζωή και το μεγαλείο του Τσέχοφ, και κάπως έτσι, έπαψα να βλέπω το αριστούργημα. Εμφανίστηκε η γλίτσα της καθημερινότητας, η μικρότητα αυτών των αξιολάτρευτων κανονικών ανθρώπων. Εμφανιστήκαμε η Μαρία, η Άννα Μαρία, ο Οδυσσέας, ο Ηλίας, ο Κωνσταντίνος, ο Φάνης, η Ελευθερία, η Τέρψη, εγώ· ο απροσμέτρητος κόπος μας να ζήσουμε· η αξιολάτρευτη γελοιότητα του καθενός μας που μας τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια ακριβώς τη στιγμή που οι ίδιοι νιώθουμε πιο σοβαροί από ποτέ· ο κρυφός μας πόνος και το βροντερό γέλιο μας απέναντι στη μοίρα μας, την κοπιαστική και πανέμορφη. Δεν μπορούσα πια να ανεβάσω τις «Τρεις Αδερφές». Παρά μόνο το γνήσιο αντίγραφό τους. Αντίγραφο, αλλά γνήσιο. Γνήσιο, αλλά αντίγραφο.
Ηλέκτρα Ελληνικιώτη